dr Mateusz Rawlik

Zainteresowania naukowe 

1. Rekultywacja obszarów pogórniczych

Głównym obszarem moich zainteresowań naukowych jest problematyka rekultywacji obszarów pogórniczych. W swoich badaniach rozpatruję wpływ, jaki wywiera gatunek drzewa wprowadzony w toku rekultywacji na restytucję ekosystemu leśnego. Wyniki prowadzonych przeze mnie badań dowiodły, że rola drzew w kształtowaniu warunków siedliskowych jest zdecydowanie większa niż dotąd uważano. Mimo zróżnicowanych warunków glebowych, topograficznych oraz klimatycznych, to właśnie gatunek drzewa wprowadzony w toku rekultywacji determinuje w największym stopniu różnorodność gatunkową i funkcje ekosystemu leśnego (produkcję biomasy, jej rozkład, akumulację węgla organicznego w glebie). 

Aktualnie, na zrekultywowanym i zalesionym zwałowisku Kopalnii Węgla Brunatnego prowadzę eksperyment, którego celem jest zbadanie tempa dekompozycji materii organicznej (celulozy i drewna) oraz produkcji liści drzew w zależności od warunków glebowych – szczególnie od zdolności gleby do zapewniania wody roślinom i organizmom glebowym. 

2. Produkcja biomasy roślin runa leśnego

Obok badań na terenach poprzemysłowych, w swojej pracy naukowej poruszałem zagadnienia bogactwa gatunkowego i produkcji pierwotnej netto w naturalnych ekosystemach leśnych. Badania te dały odpowiedź na pytania o udział roślin wczesnowiosennych i roślin aspektu letniego – wyspecjalizowanych grup gatunków leśnych, w kształtowaniu produkcji pierwotnej netto. Ze względu na różną dynamikę produkcji biomasy poszczególnych grup gatunków roślin zielnych, nie można utożsamiać najwyższego stanu biomasy warstwy runa z roczną produkcją netto. Z tego względu produkcja pierwotna netto może być 2,5 razy wyższa niż obserwowany najwyższy stan biomasy w ciągu sezonu wegetacyjnego. Warstwa zielna odpowiada za 10 razy mniejszą ilość produkcji w porównaniu do produkcji liści przez drzewa w ekosystemie leśnym. Niemniej jednak, martwe rośliny runa ulegają kilkukrotnie szybszemu rozkładowi, przez co ich udział w krążeniu pierwiastków jest nieproporcjonalnie większy niż ich udział w produkcji biomasy. 

3. Ochrona i restytucja bogactwa gatunkowego

Trzecim kierunkiem moich zainteresowań są zagadnienia związanie z rozpoznaniem czynników zagrażających trwaniu zróżnicowanych ekosystemów i występujących w nich gatunków. Badania nad bogactwem gatunkowym ślimaków leśnych wykazały związek ich występowania z zawartością wapnia w ekosystemie. Wyniki tych badań zidentyfikowały zagrożenie dla bogactwa gatunkowego ślimaków jakim są nasadzenia gatunków iglastych (sosna zwyczajna) prowadzące, na siedliskach lasów liściastych, do zubożenia gleby w wapń.  

Badania prowadzone w Parku Narodowym Gór Stołowych nad rolą składu gatunkowego drzewostanu dla bogactwa gatunkowego, mają szczególnie znaczenie w kontekście gwałtownego zamierania drzewostanów świerkowych i regeneracji ekosystemów typowych dla regla dolnego z dominującym bukiem zwyczajnym. Opublikowane, jak dotąd, wyniki badań wykazują, m.in. że drapieżne roztocza glebowe preferują drzewostany świerkowe, które zapewniają dużą ilość światła docierającą do ściółki oraz kwaśny odczyn pH. Ponadto, zgrupowania roztoczy pod drzewostanami świerkowymi cechują się odmiennym składem gatunkowym od tych pod drzewostanami bukowymi. 

4. Plany badawcze

W swoich najbliższych planach rozwoju kariery naukowej chciałbym poszerzyć badania bogactwa gatunkowego lasów o świat zwierząt i grzybów. Celem przyszłego projektu badawczego jest rozpoznanie konsekwencji antropogenicznej i naturalnej acydifikacji gleb dla zachowania bogactwa gatunkowego roślin, grzybów i zwierząt w ekosystemach leśnych.  Badania dostarczą odpowiedzi na pytanie jak zanik puli gatunków wpływa na funkcjonowanie ekosystemów leśnych oraz jak można przeciwdziałać procesom zaniku bogactwa gatunkowego.  

Krótkie CV 

2023 – obecnie Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Biologii, Zakład Ekologii Roślin i Ochrony Środowiska, adiunkt 

2020 – 2023 – Instytut Dendrologii Polskiej Akademii Nauk w Kórniku, Zakład Ekologii, asystent 

2012 – 2019 Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Biologii, Zakład Ekologii Roślin i Ochrony Środowiska, studia doktoranckie w dziedzinie nauk ścisłych i przyrodniczych w dyscyplinie nauki biologiczne, praca doktorska „Herb layer formation under tree stands on reclaimed post-industrial areas”, promotor dr hab. Marek Kasprowicz, promotor pomocniczy dr hab. prof. ID PAN Andrzej M. Jagodziński 

2007 – 2012 Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Wydział Leśny, kierunek leśnictwo, studia inżynierskie oraz magisterskie, praca inżynierska pod kierunkiem dr Andrzeja M. Jagodzińskiego „Sezonowe zmiany produkcji biomasy w runie lasu grądowego (Nadleśnictwo Różańsko)”, praca magisterska pod kierunkiem dr Andrzeja M. Jagodzińskiego „Biomasa i produkcja pierwotna netto roślin runa leśnego w zbiorowisku Stellario holosteae-Carpinetum betuli” 

Staż naukowy w Institute for Environmental Studies, Charles University pod opieką dyrektora Instytutu prof. Jana Frouza. Rozwój ekosystemów leśnych w wyniku sukcesji naturalnej na obszarach pogórniczych; Metody analiz obiegu i akumulacji węgla organicznego w glebach obszarów pogórniczych; Rola fauny glebowej w procesie glebotwórczym. Praga, 1 września – 30 listopada 2024. 

Staż w Zakładzie Gleboznawstwa i Teledetekcji Gleb (Wydział Nauk Geograficznych i Geologicznych) pod opieką dr. Cezarego Kaźmierowskiego. Podstawowe analizy właściwości chemicznych i fizycznych gleby. Poznań, 15 kwietnia – 30 września 2015.  

International Summer School on functional significance of forest biodiversity w ramach projektu FunDivEurope: Functional significance of forest biodiversity, 7. Program Ramowy. Białowieża, 22 – 29 września 2013. 

Staż w Białowieskiej Stacji Geobotanicznej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Warszawskiego pod opieką kierownika BSG dr. Bogdana Jaroszewicza. Metody badań ekosystemów leśnych na przykładzie projektu FunDivEurope: Functional significance of forest biodiversity oraz długoterminowych badań na stałych powierzchniach obserwacyjnych w Puszczy Białowieskiej. Białowieża, 16 lipca – 17 sierpnia 2012. 

Staż w Instytucie Dendrologii Polskiej Akademii Nauk w Kórniku pod opieką zastępcy dyrektora Instytutu, dr. Andrzeja M. Jagodzińskiego, Kórnik. Podstawowe metody analiz laboratoryjnych materiału roślinnego. Kórnik, 18 sierpnia – 19 września 2012. 

• Planowanie przestrzenne 

• Kompensacja przyrodnicza 

• Szata roślinna gór na przykładzie Babiej Góry 

• Journal club 

• Environmental impact assesment 

• Entomologia leśna 

• Metody badań i oceny biocenoz 

• Metody badań ekosystemów lądowych 

• Metody badań w biologii środowiskowej 

• Ochrona siedlisk przyrodniczych i Dyrektywa Siedliskowa 

2023

Rawlik, K., Rawlik, M., Jagodziński, A.M. 2023. Seasonal dynamics of herbaceous layer biomass and its contribution to annual net primary production in an oak–hornbeam forest. Forest Ecology and Management, 544, 121195. https://doi.org/10.1016/j.foreco.2023.121195

Latterini, F., Dyderski, M.K., Horodecki, P., Rawlik, M., Stefanoni, W., Högbom, L., Venanzi, R., Picchio, R., Jagodziński, A.M. 2023. A Meta-analysis of the effects of ground-based extraction technologies on fine roots in forest soils. Land Degradation and Development, 1–13. https://doi.org/10.1002/ldr.4902

Kamczyc, J., Skorupski, M., Dyderski, M.K., Horodecki, P., Rawlik, M., Jagodzinski, A.M. 2023. Diversity of soil mites (Acari: Mesostigmata) in streamside mountain forests. Land Degradation and Development, 34(13), 4046–4056. https://doi.org/10.1002/ldr.4736

2022

Jankowiak, A., Gołdyn, B., Rawlik, M., Bernard, R. 2022. An introduced pine shapes gastropod assemblages in the Central European broadleaved forest. Forest Ecology and Management 507, 119981. https://doi.org/10.1016/j.foreco.2021.119981

Rawlik, M., Jagodziński, A.M. 2022. Herbaceous Layer Net Primary Production of Oak-Hornbeam Forest: Comparing Six Methods of Assessment Based on the Seasonal Dynamics of Biomass Increments. Ecosystems 25, 337-349. https://doi.org/10.1007/s10021-021-00658-0

2021

Rawlik, M., Kasprowicz, M., Jagodziński, A.M., Kaźmierowski, C., Łukowiak, R., Grzebisz, W. 2021. Tree species have a greater influence on species composition of the herb layer than soil texture on a forested post‐mining area. Land Degradation and Development 32, 2013-2024. https://doi.org/10.1002/ldr.3852

2020

Rawlik, M., Jagodziński, A.M. 2020. Seasonal dynamics of shoot biomass of dominant clonal herb species in an oak–hornbeam forest herb layer. Plant Ecology 221, 1133-1142. https://doi.org/10.1007/s11258-020-01067-4

2019

Rawlik, M., Kasprowicz, M., Jagodziński, A.M., Rawlik, K., Kaźmierowski, C. 2019. Slope exposure and forest stand type as crucial factors determining the decomposition rate of herbaceous litter on a reclaimed spoil heap. Catena 175, 219-227. https://doi.org/10.1016/j.catena.2018.12.008

2018

Rawlik, M., Kasprowicz, M., Jagodziński, A.M., Kaźmierowski, C., Łukowiak, R., Grzebisz, W. 2018. Canopy tree species determine herb layer biomass and species composition on a reclaimed mine spoil heap. Science of the Total Environment 635, 1205-1214. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2018.04.133

Rawlik, M., Kasprowicz, M., Jagodziński, A.M. 2018. Differentiation of herb layer vascular flora in reclaimed areas depends on the species composition of forest stands. Forest Ecology and Management 409, 541-551. https://doi.org/10.1016/j.foreco.2017.11.055

2017

Dyderski, M.K., Banaszczak, P., Rawlik, M., Jagodziński, A.M. 2017. Interaction between invasive and potentially invasive shrub species does not influence relationships between their ecological success and distance from propagule sources. Plant Ecology 218, 923-933. https://doi.org/10.1007/s11258-017-0740-z

2015

Jagodziński, A.M., Dyderski, M.K., Rawlik, M., Banaszczak, P. 2015. Plantation of coniferous trees modifies risk and size of Padus serotina (Ehrh.) Borkh. invasion – Evidence from a Rogów Arboretum case study. Forest Ecology and Management 357, 84-94. https://doi.org/10.1016/j.foreco.2015.08.011

Popularyzacja nauki: Obszary pogórnicze – od dewastacji do bogactwa przyrody https://youtu.be/iaRVsp4opJ0?t=52

W cieniu drzew. Znaczenie roślin zielnych dla ekosystemów leśnych https://youtu.be/LMx8Y5ucP5k?t=100

Rawlik M., 2022. Różne imiona lasu. Kórniczanin 4/2022, 10. https://file.kornik.pl/korniczanin/2022/4-2022.pdf

Rawlik K., Rawlik M., Jagodziński A.M., 2021. Pośmiertne losy roślin – kilka słów o dekompozycji. Las Polski 24/2021, 18-20. https://www.idpan.poznan.pl/images/Rawlik_et_al_Las_Polski_2021.pdf

Rawlik M., 2021. Obszary pogórnicze – tereny zdewastowane czy szansa dla przyrody? Przyroda Polska 11/2021, 22-23. https://www.e-kiosk.pl/?page=issue&id_issue=375144